De marken (soms maalschappen genoemd) zijn al heel oud, ergens ontstaan in de Middeleeuwen doordat een groep mensen in elkaars omgeving boerderijen stichtten, grond in cultuur brachten en deze bouwlanden met wallen omringden. Een deel van de grond buiten een dergelijke wal werd bestemd voor gemeenschappelijk gebruik. Men ging er hout halen, schapen hoeden, turf- en plaggen steken, heide maaien, grint graven of zetten er bijenkorven neer. Over deze ‘gemene’ gronden, meest bestaande uit bossen hakhout, heidevelden, zandverstuivingen en soms veen, oefende de mark het gemeenschappelijk eigendomsrecht uit. Niemand mocht uit de gemene gronden maar halen wat men wilde, want het beheer en de bepalingen waaraan een ieder zich had te houden waren heel nauwkeurig vastgelegd in de wille- of wilkeuren (soort statuten) van de mark.
Over deze ‘gemene’ gronden oefende een markebestuur toezicht en rechtspraak uit. Bij de mark van Wenum behoorde ook Beemte en Broekland.
De mark van Wenum wordt al genoemd in 1335. Het bestuur van de mark bestond uit een Buurtscholt en vier Gezworenen. Ze vergaderden regelmatig en de afspraken en regels werden vastgelegd in het Markeboek. Het eerste Markeboek dat bewaard is gebleven uit Wenum is van 1592. Het bestuur kwam minstens eenmaal per jaar bijeen. Meestal in het vroege voorjaar, maar ook wel aan het begin van de zomer. De marke van Wenum vergaderde bij gunstig weer ‘Onder de Linden’, ongeveer op de plek waar u zich nu bevindt, en bij slecht weer in de herberg ‘De Papegaaij’.
Volgens een kaart uit 1708 lag de vergaderplek met de vier linden aan de zuidkant van de Wenumse beek, ongeveer halverwege Wildkampen en Veldmaterweg, daar waar de beek een bocht maakt. Linden zijn er niet meer te vinden, maar de beek slingert zich daar nog steeds tussen de weilanden door en met een beetje fantasie zie je de Wenumse boeren vergaderen.
Herberg ‘De Papegaaij’ stond vroeger aan de noordkant van de Papegaaiweg tussen de Grift en kanaal, daar waar de afstand van de Grift en kanaal breder is dan verderop.
‘De Papegaaij’ was vanaf de 17e eeuw een bekende herberg/boerderij. Op een kaart uit 1708 staat een schets van ‘De Papegaaj’. Meestal staat ‘De Papegaai’ beschreven als een ‘Erve en Goed’, maar uit sommige beschrijvingen blijkt dat de herberg/boerderij nog andere functies had.
Een protocol uit 1760 deelt mee dat er ook een ‘smitshuijs’ was. ‘De Papegaaij’ kreeg, evenals andere huizen/herbergen aan de route langs de Grift, de naam die men op het uithangbord had gezet. De laatste bewoner was Derk Jan Angelier en z’n vrouw Rika Angelier- Kamphuis.
In 1918 moest de oude herberg/boerderij afgebroken worden vanwege de verbreding van het kanaal en werd aan de andere kant van het Kanaal (Kanaal Noord) de ‘nieuwe’ Papegaai gebouwd.
Selectie uit WWNNA Nieuwsbrief 3-2015
Auteur: Jan Grefhorst